Manfred Osman Korfmann Kütüphanesi
- KAF | Kültür Araştırmaları ve Faaliyetleri Merkezi
- 3 Nis
- 4 dakikada okunur
Kütüphanenin Tarihçesi ve Kuruluş Amacı
Manfred Osman Korfmann Kütüphanesi, Çanakkale’de özel olarak arkeoloji alanına odaklanan bir araştırma kütüphanesidir. Kütüphanenin kuruluşu Troya Antik Kenti kazılarına başkanlık yapmış Alman arkeolog Prof. Dr. Manfred Osman Korfmann’ın (1942-2005) ölümünün ardından vasiyeti ve bağışı sayesinde mümkün olmuştur (Milliyet, 2022). Prof. Dr. Korfmann, kariyerinin önemli bir kısmını Türkiye’de Troya kazılarına adamış ve 1988 yılından ölümüne kadar toplamda 17 yıl boyunca başkanlık yapmıştır. Bu süreçte Anadolu ve Ege arkeolojisine dair çok önemli bulguların ortaya çıkmasında başrol oynamıştır. Çanakkale ile derin bir bağ kuran Korfmann, yaşamı boyunca edindiği akademik birikimini, vefatının ardından Çanakkale halkına bağışlayarak bilimsel mirasını kalıcı hâle getirmiştir. Korfmann, Anadolu'nun tarihöncesi dönemleri, özellikle Troya ve çevresindeki uygarlıklar üzerine yaptığı öncü araştırmalarla hem Türkiye’de hem de uluslararası bilim camiasında saygın bir yer edinmiştir.
Korfmann’ın ailesi, Korfmann’ın hayatını kaybetmesinin ardından kendisine ait yaklaşık altı bin ciltlik kitap koleksiyonunu ve on binlerce makalesini Çanakkale-Tübingen Troia Vakfı aracılığıyla Çanakkale kentine bağışlamıştır (Çanakkale Belediyesi, t.y.). Bu bağışla birlikte Troya ve Anadolu arkeolojisine dair on yıllar boyunca birikmiş olan bilimsel mirasın korunarak yeni nesil araştırmacıların erişimine sunulması hedeflenmiştir (Hürriyet Daily News, 2019). Korfmann, 1988’den 2005’e dek Troya kazılarını yönetirken yöre halkıyla da güçlü bağlar kurmuştur. Yerel halk tarafından “Osman Hoca” adıyla sevilen Korfmann, yöreye duyduğu bağlılığın bir göstergesi olarak kişisel kütüphanesini Çanakkale’ye armağan etmiştir.
Kent Tarihindeki Yeri
Kütüphane binası, Çanakkale kent merkezinde tarihi öneme sahip bir yapıdır. 1890’lı yıllarda inşa edilen bu yapı önce hemen yanı başında yer alan ve 1669’da inşa edilen Surp Kevork Ermeni Kilisesi’ne bağlı bir okul olarak kullanılmış, Cumhuriyet’in ilk yıllarında ise Tekel idaresine ait tütün deposu olarak işlev görmüştür. Sonraki dönemde ise uzun süre metruk kalmıştır (Milliyet, 2022). Çanakkale Belediyesi, Korfmann’ın bağışladığı koleksiyona uygun bir mekân sağlamak amacıyla 2006 yılında binayı satın alarak kapsamlı bir restorasyon gerçekleştirmiştir (Çanakkale Belediyesi, t.y.). Korfmann’ın kişisel arşivinin bu tarihî yapıya taşınmasının ardından kütüphane 24 Şubat 2007 tarihinde düzenlenen törenle resmen açılmıştır (Çanakkale Bienali, t.y.). Böylece Troya kazılarının önemli isimlerinden birinin adını taşıyan bu kütüphane, Çanakkale’nin bilimsel ve kültürel mirasına yapılan kalıcı bir katkı olarak doğmuştur.
Koleksiyonları ve İçeriği
Korfmann Kütüphanesi bünyesinde barındırdığı koleksiyonla Türkiye’nin sayılı arkeoloji ihtisas kütüphanelerinden biri hâline gelmiştir (Milliyet, 2022). Çekirdek koleksiyonu, Korfmann’ın bağışladığı binlerce kitaptan oluşmaktadır. Bu temel, daha sonra arkeoloji camiasından yapılan ek bağışlarla hızla büyümüştür. Özellikle Prof. Dr. Hans Jucker ve Dr. Ines Jucker-Scherrer ailesinin özel kütüphanelerini bağışlaması, koleksiyonun hacmini ve kapsamını önemli ölçüde genişletmiştir (Hürriyet Daily News, 2019). Böylece kütüphane, kuruluşundan yaklaşık on beş yıl sonra yaklaşık 20.000 kitap ve 30.000 akademik makale barındırır hâle gelmiştir (Milliyet, 2022).
Kütüphanenin içeriği, başta Troya ve Troas bölgesi arkeolojisi olmak üzere arkeolojiyle ilgili çok çeşitli alanları kapsamaktadır. Koleksiyonda Anadolu, Ege (Troya dahil), Avrupa, Balkanlar ve Kafkasya arkeolojisine dair yayınlar ile arkeolojiyle ilişkili disiplinlerden eserler bulunmaktadır (Çanakkale Belediyesi, t.y.). Troya ve çevresi üzerine yapılmış kazı raporları, araştırma yayınları ve bölge tarihiyle ilgili çalışmalar, kütüphanede özel bir ağırlığa sahiptir.
Akademik ve Kültürel Katkıları
Korfmann Kütüphanesi gerek akademik araştırmalara gerek kentin kültürel yaşamına önemli yere sahiptir. Akademik açıdan bakıldığında kütüphane, arkeoloji ve ilgili disiplinlerde çalışan araştırmacılar için önemli bir başvuru merkezidir ve araştırmacılara nadir bulunan kaynaklara erişim imkânı vermektedir. Özellikle Troya ve Troas kazı raporları ile bölgesel araştırmaların tek bir çatı altında toplanmış olması araştırmacılar için büyük bir avantajdır. 2012 yılında imzalanan bir protokolle kütüphane kataloğu, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi kütüphanesinin sistemine entegre edilerek kampüs içinden de erişilebilir hâle getirilmiştir. Kütüphane yalnızca bilimsel çalışmalara değil, kültürel ve sanatsal etkinliklere de ev sahipliği yaparak kentin sosyal hayatında aktif bir rol oynamaktadır. Binanın giriş katında yer alan Prof. Dr. Hans Jucker–Dr. Ines Jucker-Scherrer Salonu, yıl boyunca çeşitli sergilere, konferanslara, film gösterimlerine ve müzik dinletilerine sahne olmaktadır. Bu çok amaçlı salon, uluslararası Çanakkale Bienali’nde çağdaş sanat sergilerine ev sahipliği yaparak arkeoloji ile sanatı buluşturmaktadır. Bu sayede kütüphane, arkeolojinin yanı sıra çağdaş sanatla da iç içe bir kültür merkezi hâline gelmiş, kapılarını yalnız akademisyenlere değil halka da açarak kültürel etkileşimi artırmıştır.
Korfmann Kütüphanesi, Troya kültürel mirasını geniş kitlelere tanıtmak adına çok sayıda etkinlik düzenlemektedir. Uluslararası Çanakkale Bienali’nde de kütüphane mekânı kullanılarak çağdaş sanat sergilerine ev sahipliği yapılmakta ve arkeoloji ile sanatın buluşması sağlanmaktadır. Yıl boyunca çeşitli konferanslar, söyleşiler ve film-belgesel gösterimleri de gerçekleştirilmektedir. Böylece Korfmann Kütüphanesi, Çanakkale’nin kültür-sanat takviminde kalıcı bir yer edinmiştir.
Korfmann Kütüphanesi, sahip olduğu dijital arşiv sistemiyle kullanıcılarına geniş erişim olanakları sunmaktadır. Özellikle akademik çalışmalar yürüten araştırmacılar için önemli bir referans merkezi hâline gelen kütüphane, uluslararası kütüphane kataloglarıyla entegre edilmiş dijital veri tabanları sayesinde Anadolu arkeolojisi üzerine yapılan araştırmaların görünürlüğünü artırmaktadır. Bu sistem, bilimsel verilerin küresel ölçekte paylaşımını kolaylaştırmakta ve Çanakkale’yi uluslararası akademik ağlarla buluşturmaktadır.
Kütüphanenin bilimsel faaliyetleri arasında özellikle Troya ve Troas bölgesindeki kazı çalışmalarını belgeleyen kapsamlı raporlar, akademik tezler ve özgün makaleler yer almaktadır. Ayrıca antik çağlardan günümüze ulaşan haritalar, çizimler, fotoğraf koleksiyonları ve kazılardan elde edilen bulguların kayıtları gibi özel arşiv materyallerini de bünyesinde barındırır. Böylece bölge tarihine ilişkin kapsamlı belge ve kaynaklar, bilim insanlarının yanı sıra bölgesel tarih araştırmacılarına da sunulmaktadır.
Ayrıca Kütüphane, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi ile gerçekleştirdiği akademik iş birlikleri sayesinde arkeoloji öğrencilerinin uygulamalı eğitim almasına destek olmakta, staj programları ve atölye çalışmalarıyla bölgedeki bilimsel kapasitenin güçlendirilmesine katkı sağlamaktadır. Bu yönüyle Korfmann Kütüphanesi, Çanakkale’nin bilimsel kimliğinin şekillenmesinde etkin rol oynamaktadır.
Kaynakça
Çanakkale Belediyesi. (t.y.). Korfmann Kütüphanesi. [Erişim Tarihi: 7 Mart 2025].
Çanakkale Bienali. (t.y.). 4. Çanakkale Bienali. [Erişim Tarihi: 7 Mart 2025].
Hürriyet Daily News. (2019, 29 Aralık). Professor’s Books Serve Young Archaeologists. [Erişim Tarihi: 7 Mart 2025].
Milliyet. (2022, 16 Haziran). Troia Vakfı Korfmann Kütüphanesi: Kitap Deryasında Troya Yolculuğu. [Erişim Tarihi: 7 Mart 2025].
Comments