19 Ağu 20242 dakikada okunur

Japonya, Budizm ve Sanat

1. Budizm'in Japonya'ya Gelişi

Budizm’in Japonya'ya gelişi, Japon tarihinin en önemli olaylarından biridir ve ülkenin fikirsel, sanatsal ve kültürel gelişiminde kalıcı bir etkisi olmuştur. Eski Japon kaynaklarından Gangouji Engi’ye (元興寺縁起)[1] göre Budizm'in resmen ilan edilmesi 6. yüzyılda yaşayan İmparator Kinmei (欽明天皇) Dönemi’ne dayanmaktadır.

Budizm ile birlikte Çin ve Kore’den birçok kültür unsuru Japonya'ya gelmiştir. Çin yazı karakterleri bunlardan biridir. Budizm'in gelişi, ilk yerli din olarak kabul edilen Şintoizm ile Budizm’in uygulayıcıları arasında anlaşmazlıklara sebep olsa da bu sorun iki dinin birbirini tamamlayacak şekilde düzenlenmesiyle çözülmüştür.

Budizm’in, ilan edilişine kadar olan süreç içerisinde Japonya’da güçlü kadınlar varlıklarını göstermeye başlamıştır. Budizm'in Japonya'da yayılması, M.S. 5. ve 6. yüzyıllar arasında ilk Budist rahibe olan Zenshinni’nin 15 yaşındayken Kudara’ya (百済)[2] gönderilmesinin ardından Nepal, Hindistan, Çin ve oradan Kudara’ya kadar ulaşan Budizm’i öğrenip tekrar Japonya’ya dönmesiyle başlamıştır.

5. ve 7. yüzyıllara denk gelen Asuka-Nara Dönemi, Budizm'in ülke çapında rağbet gördüğü ve ülkede büyük tapınakların yapıldığı dönemdir. Yaptırılan tapınaklar aynı zamanda ülke yönetiminde de önemli rollere sahip olmuştur. Yöneticiler, Budizm inancı ile tüm ülkeyi bir araya getirebileceklerini, ülke içi barışı bu şekilde sağlayabileceklerini düşünmüşlerdir. Bununla birlikte devlet erkanının ve zengin, soylu ailelerin bağışları ve destekleriyle Budizm araştırmaları için Otera (お寺) adlı tapınak sistemi kurulmuştur. Nara Dönemi, mimari ile birlikte Budist resim ve heykel sanatının en yüksek gelişimi yaşadığı dönemdir.

2. Budizm ve Sanat

Zenshinni, Japonların eski inançları olan Şintoizm’den sonra Japonların yeni tanışacağı ve özellikle kadınların da aktif olarak içinde bulunabileceği bir din olan Budizm ile ülkeye geri dönmüştür. Japonların günümüzde ahlaki değerlerinin temelini oluşturan bu din, ülkeye gelişiyle beraber önce aristokrat ailelere sonrasında halka hızla yayılmaya başlamıştır. Önceleri yazılı bir kaynağı bulunmayan Budizm ve öğretileri sözlü gelenek ile yayılmaya başlamıştır. Fakat sözlü gelenek yeterli faydayı sağlamadığından tıpkı Hristiyan sanatında olduğu gibi resim ve heykel öğretim aracı olmuştur. Bu öğretim araçları, amacından sapıp tapınma aracı haline gelene kadar resim ve heykel yoluyla Budist öğreti yaygınlaştırılmıştır. Budizm ve sanatının yayılması öncelikle Buda’nın öğretileri ve onun yaşamını anlatan resimler ile başlamıştır. Bu resimler tapınak duvarlarına, kitaplara ve daha sonra pirinçten yapılmış rulo biçimindeki “washi” denilen Japon kağıtlarına çizilen “emaki”ler ile gelişmiştir. Heykellerde ise durum biraz farklıdır. Bu heykeller sadece heykel olmayıp içlerinde Buda’ya ait olduğu düşünülen küçük kemik parçaları, yani “Busshari”(bir başka yazıda buna değineceğim) veya Buda’ya ait olduğu düşünülen bazı eşyalar bulunmaktaydı. Günümüzde yeni teknolojilerle ve arkeolojik çalışmalarla heykellerin içinde bulunan tüm eşyalar tek tek gün yüzüne çıkmaya başlamıştır. Heykeller, Budizm’de cennet olduğu düşünülen “Pureland”ta Buda ile buluşma inancı ile yapılan eserlerdir. Büyük çoğunluğu aristokrat aileler tarafından tapınaklara bağışlanan bu eserler tapınaklarda titizlikle korunmaktadır. Heykellerin genellikle sırt kısmında veya içinde saklanmış halde bulunan yazıtlarda kim tarafından bağışlandığı ve ne için yaptırıldığı yazmaktadır. Budist sanatının bu eserlerine Japoncada “Butsuga” (Budist resmi) ve “Butsuzo” (Budist heykeli) denmektedir. Aynı şekilde bu sanat eserleri de Nepal, Çin ve Kore Yarımadası’ndan Japonya'ya gelmiş; bazı değişikliklere uğramış olsa da günümüzde büyük çoğunluğu UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne ismini yazdırmıştır.

“Butsuga”lara birkaç örnek;